صنایع تخمیری سبز ایران

سویه های وحشی ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae)

دسترسی به سویه های صنعتی مخمرها و سویه های گونه های مفید دیگر مانند گونه های مولد آنزیم آمیلاز از اهمیت بسیاری در صنایع الکل سازی کشور برخوردار است. سویه های صنعتی ابزار مهم تولید هستند که توسط مراکز بین المللی با قیمت های بسیار بالا به فروش می رسند.
تا کنون حدود 1000 گونه از 15000 گونۀ پیش بینی شده از مخمرهای جهان شناخته شده اند. سویه های وحشی که در مراکز کلکسیون بومی و بین المللی نگهداری می شوند، مادر سویه های صنعتی محسوب می شوند.
حدود 500 مرکز کلکسیون بین المللی میکروارگانیسم ها، به صورت عمومی یا تخصصی سویه های وحشی و صنعتی ساکارومایسس سرویزیه را نگهداری می کنند. انواع سویه های این هزار گونه که در مراکز کلکسیون بین المللی نگهداری می شوند، به بیش از ده هزار سویه می رسد.
از میان 14 مرکز کلکسیون رسمی کشور، تنها سه مرکز (با نشان ستاره) پتانسیل جداسازی، شناسایی و نگهداری مخمرها را دارا هستند (جدول2). تعداد سویه های ساکارومایسس سرویزیه که در مراکز کلکسیون رسمی کشور نگهداری می شود، متأسفانه اکنون به 50 سویه هم نمی رسد و بسیاری از منابع بومی کشور ناشناخته باقی مانده است.
با وجود آنکه سویه های مخمر ساکارومایسس سرویزیه همه جائی هستند، با گیاه تاک و انگور در ارتباط اند، ایران خواستگاه ژنتیکی تاک در جهان است و لذا انتظار می رود تنوع زیستی بزرگی از سویه های وحشی را بتوان در تاکستان های کشور جستجو کرد.

دانشگاهها و پژوهشگاههای کشور آمادگی دارند، در تعامل با مراکز صنعتی به توسعۀ سویه های صنعتی با کاربردهای هدف گذاری شده بپردازند.

تنها معدودی از مراکز کلسیون رسمی کشور توانمندی گردآوری، شناسایی و نگهداری ساکارومایسس سرویزیه را دارا هستند، ضرورت دارد واحدهای صنعتی تولید اتانول در کشور، زمینۀ لازم برای بهره برداری از این توانمندی را بسود خود فراهم نمایند.

سویه‌های صنعتی ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae)

در حال حاضر، ایران بشدت نیازمند دسترسی به مراکز تخصصی، مجهز و صاحب دانش در میکروبیولوژی صنعتی است که به طور ماهرانه به توسعۀ سویه های صنعتی بپردازد.
با توجه به اهمیت استراتژیک سویه های صنعتی ساکارومایسس سرویزیه در توسعۀ بیوتکنولوژی صنعتی در کشور، احداث حداقل یک مرکز تخصصی برای این منظور ضرورت دارد. احراز این توانمندی ها منجر به افزایش راندمان تولید و در نتیجه کاهش مصرف مواد و کاهش ضایعات ، پسماندها و پساب خواهد شد و غیر مستقیم به کاهش بار آلودگیهای زیست محیطی این صنعت کمک شایان خواهد کرد. از جمله موارد قابل توجه در توسعۀ سویه های توانمند بشرح زیر است:

• بهبود توانمندی سویه ها به لحاظ رشد و تولید زیست توده
• قابلیت مصرف منابع کربن کمپلکس با منشاء گیاهی مانند سلولز و زایلان
• افزایش مقاومت سویه های مولد اتانول نسبت به گرما و اثرات سمی اتانول
• تولید سویه هایی با متابولیسم اصلاح شده برای بهبود راندمان تولید از منابع مختلف
• بهبود فرایند فلوکولاسیون برای رسوب دهی و جداسازی سریع مخمر در پایان دوره تخمیر
• بهبود ساختار سویه برای افزایش امکان بهره برداری از زیست توده برای کاربردهای ثانوی از مخمر

شایسته است واحدهای صنعتی تولید اتانول و خمیرمایۀ کشور با مشارکت مراکز پژوهشی و دولنی، نسبت به ایجاد یک مرکز توسعۀ سویه در ارتباط با مخمر ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae) در کشور اقدام نمایند. دولت و نهادهای ذیربط وظیفه دارند، واحدهای صنعتی را برای دستیابی به این مهم یاری نمایند.